هما بی بی صولت قشقایی در گذشت
به گزارش قشقایی آنلاین به نقل از روابط عمومی گردشگری عشایری جامعه بنیاد قشقایی تیره هیبت لو، نشست توسعه محلی ، با هدف بررسی نقش تعیین کننده جوامع محلی بر گردشگری ، در روز ۱۸ اسفند با حضور چهار تن از فعالین حوزه گردشگری خانمها فاضل و شیما امیری و همچنین آقایان بابک مغازه ای و آرش خیراندیش) و همچنین دانشجویان و اساتید برگزار شد.
رویکرد الگوی جامعه بنیاد چیست؟
در ابتدای این همایش خانم فاضل، محقق و طراح الگوی جامعه بنیاد عشایر در تیره هیبتلو، از الگوی جامعه بنیاد عشایر سخن گفت. وی دراین باره گفت : برای توضیح در خصوص ضرورت ایجاد این الگو دو نکته قابل توجه وجود دارد اول اینکه در گذشته برنامه های توسعه براساس دستوری یا دولتی کلان ارائه می شد. این برنامه ها اصولا نگرش بالا به پایین را داشتند و کسانی که این فرمان ها را تدوین می کردند واقعا در بستر اجرایی حضور نداشتند و دوم اینکه در توسعه مخصوصا در کشورهایی مانند کشور خودمان ،بیشتر به بحث اقتصادی هر چیز توجه می¬شود و به این دلیل که جنبه های منفی توسعه (اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی ) را سعی می کنند نادیده بگیرند، مشکلاتی در زمینه های یاد شده به وجود می آید که هیچ پولی نمی تواند آن را حل کند. بر همین اساس مردم خود به خود سعی در تغییرنگرش ها دارند .
وی در خصوص مشکلات رویکرد الگوی جامعه بنیاد گفت : کار کردن با این رویکردها به سه دلیل سخت است ؛۱- در این خصوص نگرش بالا به پایین هنوز حاکم است ۲- ارجحیت با پایداری گردشگری نسبت به گردشگری پایدار است ۳- ارجحیت با گردشگری انبوه در برنامه های گردشگری است ۴- متاسفانه با عدم پذیرش دانش و مهارت های بومی به عنوان علم روبرو هستیم.
فاضل در تعریف گردشگری جامعه بنیاد افزود:
در ابتدای این همایش خانم فاضل، محقق و طراح الگوی جامعه بنیاد عشایر در تیره هیبتلو، از الگوی جامعه بنیاد عشایر سخن گفت. وی دراین باره گفت : برای توضیح در خصوص ضرورت ایجاد این الگو دو نکته قابل توجه وجود دارد اول اینکه در گذشته برنامه های توسعه براساس دستوری یا دولتی کلان ارائه می شد. این برنامه ها اصولا نگرش بالا به پایین را داشتند و کسانی که این فرمان ها را تدوین می کردند واقعا در بستر اجرایی حضور نداشتند و دوم اینکه در توسعه مخصوصا در کشورهایی مانند کشور خودمان ،بیشتر به بحث اقتصادی هر چیز توجه می¬شود و به این دلیل که جنبه های منفی توسعه (اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی ) را سعی می کنند نادیده بگیرند، مشکلاتی در زمینه های یاد شده به وجود می آید که هیچ پولی نمی تواند آن را حل کند. بر همین اساس مردم خود به خود سعی در تغییرنگرش ها دارند .
وی در خصوص مشکلات رویکرد الگوی جامعه بنیاد گفت : کار کردن با این رویکردها به سه دلیل سخت است ؛۱- در این خصوص نگرش بالا به پایین هنوز حاکم است ۲- ارجحیت با پایداری گردشگری نسبت به گردشگری پایدار است ۳- ارجحیت با گردشگری انبوه در برنامه های گردشگری است ۴- متاسفانه با عدم پذیرش دانش و مهارت های بومی به عنوان علم روبرو هستیم.
فاضل در تعریف گردشگری جامعه بنیاد افزود:
[quote bgcolor=”#bcddff”]نوعی از گردشگری که پایداری فرهنگی ،اجتماعی و زیست محیطی را در نظر داشته باشد گردشگری جامعه بنیاد است که در راستای آن فرهنگ و اجتماع و محیط زیست را سالم نگه داریم و اقتصاد هم در صورت سالم نگه داشتن بافت های ذکر شده خودبخود تامین می¬شود .و هدف از آن افزایش دانش و آگاهی بازدید کنندگان درباره ی جامعه وروش زندگی در آن است.[/quote]
در گردشگری عشایر، با یک جامعه روبرو هستیم
در ادامه نشست شیما امیری “نماینده تیره هیبتلو از عشایر قشقایی ” گفت:
[quote bgcolor=”#bcddff”]عشایر یک طایفه است و اصلا شباهتی به اقامتگاهها و گردشگری روستایی که افراد به دلیل جغرافیا کنار هم جمع شده اند ندارد. عشایر یک طایفه هستند و بافت جامعه با سایر بافت های اجتماعی متفاوت است. بنده معتقدم الگوی جامعه بنیاد در اجتماعاتی که فقط ساختار جغرافیایی دارند شدنی نیست، بلکه در جوامعی که ساختار اجتماعی دارند امکانپذیر است (بدلیل انسجام بین افراد جامعه).[/quote]
اما در خصوص گردشگری در عشایر باید دید که مردم تمایلی به توسعه دارند یا خیر؟ یا ما باید بتوانیم این تمایل را در مردم ایجاد کنیم یا اینکه این توسعه در این جامعه جواب نمی¬دهد. سطح مشارکت انتزاعی نیز از مواردی است که در خصوص جوامعی که تمایل به توسعه دارند باید سنجیده شود. مردم را نمی¬توان مجبور به همکاری برای توسعه کرد. بعد از انجام مراحل فوق وارد مرحله ی کشف (جمع آوری جامع اطلاعات فرهنگی ،اجتماعی و …)، رویا( اهداف تعریف می شود) و مشارکت می¬شویم. البته طراحی نیز بسیار مهم است زیرا هر مدل باید برای یک تیره تعریف شود مثلا به دلیل وجود خرده فرهنگها نمی¬توان مدل عشایر هیبتلو را برای عشایر کُرد یا عرب استفاده کرد و یا اینکه یک دستورالعمل خاص برای همه امکانپذیر نیست.
شیما امیری در خصوص نگرش متخصصان گردشگری با طرح سوالِ آیا نگرش در جامعه از پایین به بالا صحیح است یا بالعکس؟ گفت : نگرش باید یکپارچه باشد تا پایداری در بحث گردشگری برقرار شود. ارجحیت رویکرد جامعه محور با رویکرد جامعه بنیاد با هم متفاوت است. در این زمینه خود جامعه باید ذی نفع باشد و نهادی که قرار است گردشگری را رونق بدهد نه بالا و نه پایین جامعه، بلکه در کنار آن قرار بگیرد،همچنین باید جامعه محلی به خوبی آموزش ببینند زیرا دانش ناکافی به این موضوع آسیب خواهد زد. همچنین باید در ابتدا سطح تمایل مردم محلی برای انجام پروژه در نظر گرفته شود تا در نهایت با انتخاب جامعه نامناسب و گرته برداری مواجه نشویم.
امیری در ادامه به پاره ایی از مشکلات این حوزه اشاره کرد : ۱- در بسیاری از موارد عدم مدیریت ذی نفعان ناشی از بومی نبودن آنهاست .۲- ما با کمبود تسهیل گر تواناروبرو هستیم.۳- مشکلاتی در مورد تامین بودجه و نحوه تخصیص آن بخصوص در گردشگری وجود دارد . ۴ – برخی از مشکلات مرتبط با کانالهای توزیع است . ۵- شاخص ها باید بومی باشد .
شیما امیری در خصوص نگرش متخصصان گردشگری با طرح سوالِ آیا نگرش در جامعه از پایین به بالا صحیح است یا بالعکس؟ گفت : نگرش باید یکپارچه باشد تا پایداری در بحث گردشگری برقرار شود. ارجحیت رویکرد جامعه محور با رویکرد جامعه بنیاد با هم متفاوت است. در این زمینه خود جامعه باید ذی نفع باشد و نهادی که قرار است گردشگری را رونق بدهد نه بالا و نه پایین جامعه، بلکه در کنار آن قرار بگیرد،همچنین باید جامعه محلی به خوبی آموزش ببینند زیرا دانش ناکافی به این موضوع آسیب خواهد زد. همچنین باید در ابتدا سطح تمایل مردم محلی برای انجام پروژه در نظر گرفته شود تا در نهایت با انتخاب جامعه نامناسب و گرته برداری مواجه نشویم.
امیری در ادامه به پاره ایی از مشکلات این حوزه اشاره کرد : ۱- در بسیاری از موارد عدم مدیریت ذی نفعان ناشی از بومی نبودن آنهاست .۲- ما با کمبود تسهیل گر تواناروبرو هستیم.۳- مشکلاتی در مورد تامین بودجه و نحوه تخصیص آن بخصوص در گردشگری وجود دارد . ۴ – برخی از مشکلات مرتبط با کانالهای توزیع است . ۵- شاخص ها باید بومی باشد .
آیا گردشگری می تواند به تولیدات بومی و معیشت مردم صدمه بزند؟
در پاسخ به این سوال، آرش خیراندیش “فعال حوزه گردشگری و هماهنگ کننده سمن ها در همین حوزه ” گفت : در کشورهای اروپایی مانند سوئیس از گردشگری برای احیا و نجات کشاورزی استفاده شده که طرح بسیار موفقی هم بوده است ( احیای ۲۰۰۰ روستا در یک دهه). در این زمینه اکولوژیست های مرتع اعتقاد دارند که مراتع خوب دنیا فقط به خاطر کوچ چه به شکل وحشی یا انسانی ارتقا پیدا کرده است که متاسفانه در کشور ما به اشتباه کوچ را عامل نابودی مراتع می دانند. گردشگری خوب باید بتواند مفاهیم اساسی اکولوژی جامعه مورد نظر را آموزش و ارتقا بدهد. در کشورهای اروپایی ذی نفعان بوسیله جذب توریست هزینه های کاشت، داشت و برداشت خود را کاهش می دهند؛ به این معنی که علاوه بر اینکه بابت غذا و مکان از توریست ها هزینه دریافت می¬کنند، مراحل کشت خود را نیز یکی از جاذبه های گردشگری می دانند که با استفاده از توریست هزینه های کشاورزی خود را به شدت کاهش می¬دهند. گردشگری می¬تواند در خدمت تولیدات بومی و روستایی و عشایر در بیاید. قبل از انجام اصلاحات ارضی و ملی شدن منابع طبیعی تولید در کشور ما با شاخص های پایداری انجام می شده است که بعد از آن دچار تزلزل شد .
وی در ادامه گفت : اگر با گردشگری بتوانیم کشاورزی و دامداری را رونق ببخشیم موفق هستیم اما اگر معیشت گردشگر رقیب معیشت دامدار و کشاورز بشود در آن صورت موفق نخواهیم بود.
توسعه ملی از رهگذر گردشگری بومی
بابک مغازه ای فعال حوزه گردشگری درباره ی توسعه ملی و محلی در کشور گفت : وقتی از توسعه محلی صحبت می کنیم، با مفهومی روبه رو می شویم که در کشور ما متاسفانه چندان جا نیفتاده است، در کشور ما بیشتر برنامه ریزی ها در توسعه ملی است که البته امیدواریم آرام آرام توسعه محلی هم رونق پیدا کند مثلا وزارت کار در بحث اشتغال سعی می کند که محور اشتغال را در یک منطقه یا یک استان قرار بدهد اما در عمل هنوز کشور ما خیلی با مفهوم توسعه محلی اخت نشده است. ما سعی می کنیم در NGO ها و فعالیت های مدنی در این خصوص توسعه محلی را به صورت عملی جا بیندازیم.
وی در مورد مفاهیم گردشگری گفت : وقتی مفاهیم در مورد کلید واژه ها متفاوت است، کنش ها نیز صد در صد متفاوت است. شاخص هایی که برای برنامه ریزی ملی در نظر گرفته می شود معمولا با کشورهای دیگر هم سنجیده می شود، اما وقتی کار منطقه ایی می شود باید با شاخص های محلی (از جمله جغرافیایی و فرهنگی) نیز ارزیابی انجام گیرد.
تا زمانی که برنامه ریزان و فعالان اقتصادی و فعالان سیاسی کشور ما به چرایی و ارزش و بهای توسعه محلی پی نبرند، چیزی به نام توسعه محلی اتفاق نخواهد افتاد و گردشگری محلی هم که یکی از نمودها و نمادهای توسعه محلی است به سرانجام نخواهد رسید.
مغازه ای راه حل هایی را نیز برای موفقیت در توسعه پایدار محلی برشمرد : ۱- پایداری منابع جبران ناپذیر، فقط محیط زیست نیست، انسانی هم هست ،روش ها آیین ها و فرهنگ ها نیز در همین گروه قرار می گیرند.۲- ارزش آن پایداری را باید برای همه مردم، مطلوب و یا مورد نیاز و ملموس کنیم (هر چقدر سطح مشارکت عمومی را بالا ببریم احتمال موفقیت در این زمینه را بالا برده ایم) و ۳- اینکه سرمایه در میدان جامعه حرف اول را می زند؛ باید سرمایه اجتماعی (توسعه ظرفیت) را بالا ببریم و بر مبنای مدل عملیاتی کنیم .
در پایان این نشست نیز پرسش و پاسخی بین فعالین حوزه گردشگری و حضار انجام شد.
گزارش : ساغر شمسی
دیدگاهتان را بنویسید