مصدق و مرداد

ماه دوم سال غوغایی به پا کرده بود . اردیبهشت رنگین بهشتی نازنین را آفریده بود . قله دماوند تهران بر بلندای خود بر سر برفی سفید ودر دامن وپا هایش گلهای رنگارنگ و شقایق های عاشق نقش از نقاشان نامداری چون کماالمک به دید همگان گذاشته و فرشی رنگین از گلبوته ها ی رنگارنگ همراه با درختان تنومند را گسترانده بود .
بلبلان وقتاریهای خوش الحان، آوازا خوان با آوازهای پر نشاط خود از درختی به درختی واز شاخه ای به شاخه ای می پریدند ودر هوای مست بهاری سر مست از خوشی دشت ودمن را با آوازشان پر از آهنگها وموزیک دلچسپ نموده بودند .
نسیم وزش بهاری گیاهان وگلها علفهای سر سبز خرم را موج می داد وستارگان آسمان به گلهای زمین حسد می ورزیدند !!!!!.
جویبارهای زلال پوش که پراآب ازحاصل ذوب برفها بود از قله به دامن سرازیر وهمانندگردنبندی از الماس به گردن دماوند آویزان شده بودند .
سال نیمه های فصل بهارش را گذرانده بود وبه تابستان نزدیک می شد .
پادشاهی بر تخت مرصع پادشاهی ازسلسله قاجار بر پهن دشت ایران زمین سلطنت می کرد .اوضاع سیاسی واقتصادی در آن ایام نمودار خوبی را از خود رسم نمی کرد .
حکومت ملوک الطوایفی، ایران عزیز را دچار بی نظمی وفرمانروایان کوچکی که همجون قارچ سر از زمین بیرون ودر محدوده خود ریاستی داشتند که کمتر از پادشاهی نبود.!!!!!
در زمان تولد مصدق ناصرالدین شاه بر اریگه سلطنت تکیه زده بود وحرمسراهایش مملو از زیبا رویان وکالسکه اش در مسیر شکار همیشه در حرکت بود.
در شب ۲۹ اردیبهشت سال ۱۲۵۸ در خانواده ای نامدار که از تبار قاجار وشاهزاده وصاحب منصب بودند پسری چشم به جهان گشود که نامش را محمد گذاشتند .انتخاب چنین اسمی
بی شک علاقه خانواده به دین ومذهب ونام پیامبرش ومذهبی بودن خانواده بی تاثیر نبوده است.
پدرش میرزا هدایت الله آشتیانی،معروف به (متین دفتر) از بزرگان وصاحب منصبان دوره ناصری ، ومادرش ملک تاج خانم فرزند عبدالمجید میرزا فرمانفرما،نوه عباس میرزا ولیعهد فتحعلی شاه قاجار، نایب السلطنه ایران بود.
میرزا هدایت الله سه پسر داشت که محمد کوچکترین آنها بود.
میرزا هدایت الله در سال ۱۲۷۱ فوت کرد، محمد در این سال ده ساله بود.
ناصر الدین شاه علاه بر اینکه به میرزا هدایت الله شغل درباری داده بود به پسر ارشد او و دو پسر دیگر القابی اعطا نموده بود.پسر بزرگ را میرزاحسین خان (وزیر دفتر) لقب داده بود ومحمد را مصدق السلطنه نامیده بود.
ملک تاج خانم (نجم السلطنه) مادر، پس از مرگ شوهر (میرزا هدایت الله متین دفتری ) با پسر ارشدش میرزا حسین خان (وزیر دفتر) دچار اختلاف شدید شدوبا میرزا وکیل خان وکیل الملک، منشی باشی ولیعهد، ( مظفر الدین شاه)ازدواج نمود ومحمد را با خود به تبریز برد،در آن موقع محمد ( مصدق) دوازه بهاراز زندگیش را پشت سر گذاشته بود.
پس از تحصیلات مقدماتی که در تبریز داشت ، همراه با پدر خوانده اش به تهران می آید ووقتی که هفده ساله بود به مستوفی گری( محاسب عوائدمالیاتی) خراسان منصوب می شود.او توانست با آن سن کم ودرایت وشعور بالایی که در او نهفته بود وظیفه محوله را به نحوی مطلوب واحسنت انجام دهد ومورد عشق وعلاقه مردم نیز قرار گیرد.
در دوره مشروطیت شغل مستوفی گری، در حد دزدی منفور مردم شد ومردم به این شغل با دیدی نا مناسب ودزد می نگریستند .
مصدق از این کار کناره گیری کرد .
مصدق در ۱۹ سالگی بازهرا دختر میر سیدزین العابدین ظهیر الاسلام که سومین امام جمعه تهران بودازدواج کرد.
زهرا ملقب به شمس السلطنه بود، مادر وی دختر ناصرالدین شاه وملقب به ضیاء السلطنه بود.پس از مرگ مادرش این لقب به دخترش شمس السلطنه داده شد..
وی همسری وفا دار ودر کشاکش زندگی مصدق همیشه وهمه جا یار وغم خوار وهمراه وهمگام او بود.
فراز ونشیبهای دوران زندگیشان او را مصمم تر و پر اسقامت تر نمود .
حاصل ازدواج مصدق با وی ، سه فرزند دختر وچهار فرزند پسر بود.
دو تن از فرزندان پسر او به نامهای محمود ویحیی ، در دوران کودکی فوت کردند دو فرزند دیگر بنامهای احمد وغلامحسین باقی ماندند.
سه دختر وی به نامهای ، منصوره، ضیاءاشرف، وخدیجه بودند.
محمد مصدق در اولین دور انتخابات مجلس شورای ملی از حوزه انتخابیه اصفهان شرکت کرد وبا رای بالایی انتخاب گردید ، اما به دلیل سن کم اوکه می بایست۳۰( سی) سال تمام باشد، اعتبار نامه او رد شد واز راه یابی به مجلس باز ماند.
او در سال ۱۲۸۷برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت وپس از خاتمه به سوئیس رفت و دکترای حقوق را از دانشگاه نوشاتل گرفت.
دکتر مصدق اولین کسی بود در ایران که دکترای حقوق را گرفته بود.
در آغاز جنگ جهانی اول به ایران آمد ودر وزارت مالیه به کار گمارده گردید .
وی در کارش بسیار فعال وبرای پیشبرد اهداف کشور در امور مالی از هیچ کوششی فرو گذار نبود .
برنامه هایی نوین، تدوین ودر اختیار وزارتخانه گذاشت اما وزیر ودگر مسولین رده بالا با طرح های ارائه شده او مخالفت وبا او سر نا ساز گاری را گذاشتند .
او از همان اون کوچکی دست به کار های سیاسی زده بود .
به قول سعدی علیه رحمه، از همان کوچکی بزرگی در ناصیه اش پیدا بود.
در آن موقع صمصام السلطنه رئیس الوزا بود بود واو در پست معاونت وزارت مالیه انجام وظیفه می نمود..
وی بعلت اختلاف با وزیر وقت مالیه، از معاونت استعفا داد.ودر پستهای دیگر مشغول بکار شد.
او در تاریخ ۱۲۹۹/۷/۱۹ به عنوان استاندار ( والی) فارس انتخاب شد ودر شیراز امور فارس را بعهده گرفت.در آن زمان احمد شاه کم سن سال ونو جوان بر تخت پادشاهی تکیه داشت وحسن پیرنیا نخست وزیر وقتش بود.
این والی گری (استانداری) تا۱۳۰۰/۱/۲بیشتر دوام نیافت.
در این موقع بود که رصا خان میر پنج (سردار سپه) با همدستی واتحاد سید ضیاء ،دست به کودتا زدند،
دکتر مصدق دولت کودتا را به رسمیت نشناخت.
وی پس از این واقعه از سمت خود استعفا داد وعازم تهران گردید.
در این موقع سران وخوانین ایل بختیاری از او دعوت کردند واو به ایل بختیاری برود.وی برای مدتی در میان بختیاریها رفت.
او مورد خشم رضا خان قرار گرفت ودر دوره های ۵ و۶ مجلس شورای ملی از طرف مردم تهران انتخاب وبر کرسی مجلس شورای ملی تکیه زد..
در این سال بود که رضا خان که نخست وزیر وسردار سپه بود به شاهی رسید .
مصدق در مجلس به مخالفت او پرداخت ودر نطقی آتشین چنین گفت:
من نمی گویم که قاجار کارهای خوب کرده است آنان کاری نکرده اند که ما روسفید باشیم اما خوب سلسله قاجار بد . بروند ، اما چه کسی بجای انها بیاید زضا خان که از انها بدتر است.
همین امر ومخالفت او با رضاخان که دروران دیکتاتوری او آغاز شده بود باعث شد که دکتر مصدق تا پایان دوره ششم خانه نشین گردد.
وبه زندان افتاد وپس از چند ماه ازاد شد ودرملک خود احمد آباد تحت نظر مجبور به سکونت شد.