هما بی بی صولت قشقایی در گذشت
«حیاسلطان» اولین رمان بلند به ترکی قشقایی اثر قلم توانای آقای داوود حسن آقایی کشکولی در ۷۳۶ صفحه در تهران توسط انتشارات ۱۱۴ (صد چهارده) منتشر شد. این اثر اولین رمان ترکی قشقایی و دومین رمان نویسنده است. او در اولین رمان خود «ظلمت» گوشه ای از زندگانی و روحیات قشقایی را به زبان فارسی به نمایش گذاشته بود. در رمان دوم که به ترکی قشقایی به نگارش درآمده است بخش دیگری از رسوم و آداب و اعتقادات اجتماعی و روابط عاطفی به نمایش کشیده می شود.
صحنه‌های بدیعی که نویسنده از راز و رمزهای زندگی قشقایی و همزیستی با طبیعت و مظاهر آن توصیف کرده است جای بسی تامل و تفکر دارد.
توصیف روحیات و حالات قهرمان با استفاده از زبان بومی قهرمان زمینه ارتباط بلاواسطه و بدون حضور ترجمه را با قهرمانان داستان فراهم آورده است. همانطور که به قول معروف خود رسانه هم بخش مهمی از پیام است، واژگان نیز بخشی مهمی از پیام داستان هستند و هرچه اصیل تر باشند حس را بهتر منتقل می‌کنند.
«حیاسلطان» رمانی است عشقی اجتماعی از تاریخ نه چندان دور ایل قشقایی در مرکز و جنوب ایران. این رمان راوی حکایت علاقمندی پسری است از طبقه سلمانی (آرایشگران) ایل قشقایی نسبت به حیاسلطان دختر یکی از افراد ایل.
مانعی که میان این دو وجود دارد برخی باورها و رسوم نادرست قدیمی در ایل است که طبق آن ازدواج با طبقه آرایشگران ممنوع است. قیلیجعلی کدخدای ظالم تیره که دایی مادر دختر نیز می باشد به عنوان حافظ این سنّت، به صورت آشکار و بیرحم مقابل این ازدواج ایستاده است.
اقدام قیلیجعلی به ضرب و شتم شدید پسر (ایلدیرم) دلیل خوبی برای زالی بیگ رقیب قیلیجعلی است تا برای اظهار تظلم پیش کلانتر برود و قیلیجعلی را کنار بزند و خود کدخدای تیره شود. همسر کلانتر به دلایلی، در پشت پرده از زالی بیگ تعهد می گیرد که برای رسیدن این دو جوان به هم، هر چه از دستش بر می آید کمک کند تا در امر گزینش او به عنوان کدخدا نقش حمایتی بازی کند. زالی بیگ این تعهد را می دهد اما … .
ایراندا قشقایی تورکوسونده بیرینجی رومان چاپ اولدو
قشقایی یازار و شاعر داوود حسن آقایی نین قدرتلی قلمیندن سوزولن «حیاسلطان» رومانی چاپدان چیخدی. ایراندا قشقایی تورکوسونده بیرینجی اوزون رومان اولان «حیاسلطان» تهراندا ۱۱۴ (صد و چهارده) انتشاراتی توسطی ایله ۷۳۶ صفحه‌ده چاپ اولدو.
بو اثر، یازارین ایکینجی رومانی دیر. داوود حسن آقایی کشکولی بیرینجی رومانی «ظلمت»ده فارسی دیلی ایله قشقایی حیاتی‌نین بیر بوجاغینی گؤز اؤنونه گتیرمیشدیر. آنجاق ایکینجی رومانیندا قشقایی ائلی‌نین دبلریندن باشقا لایه لری گؤز اؤنونه گتیرمکدن علاوه، قشقایی تورکوسونون چالخانان دنیزینین پارلاق میرواری‌لرینی ده اوخوجونون گؤزونون اؤنونه سریر.
اونون یاراتدیغی بدیعی صحنه‌لر و قشقایی‌نین یاشاییشی‌نین راز و رمزی و طبعیتله یولداشلیغی انسانی درین فیکره جومدورور.
بو روماندا قهرمانین حسیّاتی اؤز ائللیک دیلی ایله دئییلیر و داها اورتادا گؤرونمز ترجمه واسطه‌سی یوخدور. معروف بیر سؤز وار دئییرلر ایلیشگه‌نین (رسانهنین) اؤزو ان اؤنملی سوو دیر (رسانه، خود پیام است). یعنی بیر جمعی ارتباط وسیله‌سینین داشیدیغی سوولارین ایچینده او وسیله‌نین اؤزو ان باشدا گئدن سوو دیر. بو روماندا دا کاغاذ اوزرینه یازیلیب، ماجرانی اؤز ایچلرینده اوخوجویا داشییان سؤزلر اؤزلری ده بیر سوو دور.
حیاسلطان، قشقایی ائلی‌نین یاخین گئچمیشیندن بیر عشقی اجتماعی رومانی روایت ائدیر. بو رومان قشقایی‌لر ایچینده بیر زامانلار آشاغی طبقه حساب اولونان سلمانی طایفه‌سیندن بیر اوغلانین (ایلدیرم) بیر قیزا (حیاسلطان) علاقه‌سی‌نین داستانی دیر.
بونلارین اورتاسیندا تیکان اولوب آرالیق سالان یانلیش عقیده‌لرین نماینده‌سی قیزین آناسی‌نین دایی‌سی قیلیجعلی دیر. ظالم قیلیجعلی عین حالدا تیره‌نین ده کدخوداسی دیر. قیلیجعلی‌نین وئردیگی هشدارلار عمل ائتمه‌دیکدن سونرا اؤزو عمله گئچمه‌لی اولور. او گؤزاوتو آلماق اوچون اوغلانی توتوب دؤیه دؤیه گتیریر اؤز یوردوندا زندانی ائلییر. قاباقکی ظلملرینه علاوه اولان همین یئرسیز ظلم سبب اولور کدخوادنین یاخشی اخلاق‌لی عمی اوغولوسو زالی بگ فرصتی مناسب بیله و کدخوادلیغی اونون الیندن آلماق اوچون بونون شکایتینی کلانترین یانینا آپارا. کلانترین خانیمی زالی بگدن سؤز آلیر کی اونلاری بیربیرینه چاتدیرماق اوچون الیندن گلنی اسیرگه‌مه‌سین. زالی بگ سؤز وئریر آنجاق ….
به قلم جناب آقای مصطفی رزاقی
به مناسبت چاپ کتاب” حیاسلطان” به قلم توانای استاد داوودحسن آقایی کشکولی
باید جدا به غیرت وهمت جناب حسن آقایی عزیز احسنت گفت که کاری بسیار شایسته واجب وارزشمند را همت گماشته و اهتمام نموده اند چوخ چوخ ساغ اول جناب حسن آقایی احسنت جدا بو مطلبدا چوخ سویندیم .
با سلام مدت ها بود(نزدیک ۳۰ سال)که منتظر رمان جدیدی با حال و هوای ظلمت استاد حسن آقائی بودیم ولی ظاهرا فقط حیاسلطان به زبان ترکی قشقائی می باشد کاش فارسی آن هم می بود اگر هست راهنمائی بفرمائید
متشکرم