زبان ترکی ، زبان محسوسات و ملموْسات

الیاس بهرامپور؛ در دنیا هیچ زبانی را نمیتوان یافت که مانند زبان ترکی ، بتواند پدیده ها و موجودات را با ظرافت و دقت به تصویر بکشد ؛ زبان ترکی بیان کلمات نیست ؛ ترسیم ظرافتها و ترنم آواهاست .

یکی از ظریفترین و زیباترین نامگذاریها مربوط به « ابریشم » است .
در زبان ترکی به ابریشم ، « ایپگ ، ایپک میگویند . کلمه ی ایپک از دو بخش درست شده :
ایپک : ایپ : بند ، نخ + ک پسوند تحبیب و تصغیر
اگر بخواهیم سیر تطور و دگرگونی کلمه ی ایپگ را بررسی کنیم ، باید به ترکی سومری که تاریخی هفت هزارساله در خاور میانه دارد مراجعه کنیم .
در زبان ترکی سومری به نخ ، « دیپ ، dip میگفتند . این کلمه در ترکی باستان با تغییر حرف اول « د » ، به « ی » ، به صورت « ییپ ، yip » آمده است .
در ترکی معاصر و قشقایی ، به صورت « ایپ ، ip » تلفظ میشود.
ایپ ، ip : نخ ، ریسمان
زبان ترکی برای تصویر واضحتر اشیا و پدیده ها ، پسوندهایی به بن می افزاید ؛ یکی از این پسوندها « ک » پسوند تحبیب و تصغیر است .
ایپ + ک پسوند تحبیب و تصغیر ایپک : یعنی نخ ظریف
همان طور که میدانید نخ ابریشم توسط کرم ابریشم تولید میشو‌د . کرم ابریشم آنزیمهای پروتئین را از دهان خود بیرون می دهد و پیله درست میکند . پیله ها را درون آب جوش می اندازند تا کرم کشته و نخ جدا شود . هر پیله نخی به طول ۵۰۰ تا ۱۳۰۰ متر دارد . مقاومت نخ ابریشم ، معادل مقاومت سیم استیلی همقطر آن است .
در کلمه ی « ایپک » ، تلفظ « ک » در آخر کلمه ، از نظر آوایی خشن و ناخوشایند است ؛ بدین سبب ک به « گ » تبدیل شده تا از نظر موسیقی درونی کلمه با « پ » هماهنگی و همخوانی داشته باشد ‌. نظیر این به کارگیری ظرافت را در کلمه ی
« کیپریگ » : مژه ، نیز میبینیم . کیپ : پر ، تنگ هم ، ادامه دار + ریگ که همان « راق » پسوند صفت تفضیلی است ؛ چون مصوت درون کیپ ، کوتاه است ، در ادامه نیز ، مصوت کوتاه آمده و به جای راق ، ریگ آمده . کیپریگ از نظر ساختاری صفت تفضیلی به معنی انبوهتر است . « گ » پایان هم برای ظرافت بخشی ، به جای « ق » آمده است . تاثیر کلمه ی کیپریگ را در زبان انگلیسی در کلمه ی keep میتوان دید که در معنی ادامه دادن و اداره کردن به کار رفته است .

با تعمق و تفکر در باره ی ساخت کلمه ی « ایپگ » و کلمات نظیر آن ، به زیباییهای موسیقیایی و ظرافتهای کلامی زبان ترکی ، همراه با بیان محسوسات و واقعیات طبیعی و ملموس ، از این همه ظرافت و ریزبینی و تیزبینی و دقت در نامگذاری پدیده ها ، لذت می بریم و به سازندگان اولیه ی زبان ترکی ، هزاران آفرین می گوییم .

پژوهشگر : الیاس بهرامپور ( لاچچؽن )